FiStore – Điểm đến dành cho những tâm hồn yêu đọc sách.
Từ năm 1961 đến 1971, quân đội Mỹ đã rải xuống Việt Nam hàng triệu lít chất độc hóa học, gây ra thảm họa môi trường và sức khỏe nghiêm trọng kéo dài đến tận ngày nay. Cuốn sách “Con đường da cam” của David Zierler không chỉ tường thuật về thảm họa này mà còn đào sâu vào lịch sử khoa học, lịch sử quân sự chính trị, và phong trào phản đối chiến tranh hóa học từ chính nước Mỹ. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết nội dung cuốn sách, làm rõ hơn những góc khuất của lịch sử và bài học về bảo vệ môi trường cho thế hệ tương lai.
Con duong da cam Reviewsach.net tiemsachdieubongẢnh: tiemsachdieubong
Xuất bản lần đầu năm 2011 với tựa gốc “The Invention of Ecocide: Agent Orange, Vietnam, and the Scientists Who Changed the Way We Think About the Environment”, “Con đường da cam” được nhà toán học Ngô Bảo Châu và nhà văn Phan Việt tuyển chọn và giới thiệu trong tủ sách Cánh cửa mở rộng của Nhà xuất bản Trẻ. Tủ sách này mang đến cho độc giả Việt Nam những tác phẩm giá trị trong và ngoài nước, góp phần lan tỏa văn hóa đọc và tinh thần hiếu học.
Hành Trình Nghiên Cứu Kỳ Công Về Chất Độc Da Cam
“Con đường da cam” khởi nguồn từ đề án luận văn Tiến sĩ của David Zierler tại Đại học Temple, Mỹ. Thời điểm đó, tài liệu về chất độc da cam còn rất hạn chế. Qua 5 năm miệt mài nghiên cứu, tác giả đã thực hiện nhiều cuộc phỏng vấn, phân tích tài liệu an ninh quốc gia, thu thập dữ liệu quý hiếm, đối chiếu các công trình khoa học và tác phẩm văn học. Tất cả những nỗ lực này đã được đúc kết trong cuốn sách nhỏ nhưng chứa đựng lượng thông tin khổng lồ.
Cuốn sách gồm 9 phần, bao gồm lời giới thiệu và kết luận, cùng các chương như: Về chất hủy diệt sinh thái, Chất độc da cam trước khi vào Việt Nam, Những cổ máy tối tân và người lính du kích, Chiến tranh diệt cỏ, Khoa học – đạo đức và sự bất đồng quan điểm, Khảo sát một thảm họa, Chống lại Nghị định thư.
Với tinh thần khách quan, David Zierler đã cố gắng ghi nhận góc nhìn của Việt Nam về thảm họa da cam, đồng thời cung cấp cho độc giả Việt Nam cái nhìn từ bên trong nước Mỹ về những sự kiện lịch sử chưa từng được công bố rộng rãi. Tuy nhiên, một điểm đáng tiếc là cuốn sách chưa đề cập đến những đóng góp của Giáo sư Tôn Thất Tùng trong việc nghiên cứu tác hại của dioxin.
Mặc dù vậy, không thể phủ nhận “Con đường da cam” là một công trình nghiên cứu đồ sộ và tỉ mỉ.
Con duong da cam Reviewsach.netẢnh chụp từ sách “Con đường da cam”
Góc Nhìn Từ Nước Mỹ: Sự Thật Đằng Sau Chiến Dịch Ranch Hand
David G. Marr, một cựu sĩ quan tình báo Mỹ sau này trở thành sử gia về Việt Nam, đã nhận định rằng chiến dịch tại Việt Nam chú trọng quân sự hơn chính trị, tập trung vào “an ninh bằng bạo lực” thay vì giải quyết các vấn đề xã hội. Đây chính là lý do khiến chính quyền John F. Kennedy quyết định sử dụng chất độc da cam ngay từ đầu. Việc sử dụng cụm từ “diệt cỏ” thay cho “chiến tranh hóa học” cũng phần nào cho thấy dự cảm về sự phản đối kịch liệt trong tương lai.
Chiến dịch Ranch Hand, bắt đầu từ cuối năm 1961, không chỉ nhắm vào một số loại cỏ nhất định mà là toàn bộ hệ sinh thái, với mục tiêu “làm sạch” khu vực bằng vũ khí hóa học, buộc dân chúng phải di dời vào các ấp chiến lược. Chiến dịch này thực chất là sự tiếp nối kế hoạch chống Nhật Bản trong Thế chiến thứ hai.
Nhiều loại chất độc hóa học đã được sử dụng trong chiến dịch Ranch Hand, được phân biệt bằng màu sắc của thùng chứa: tím, hồng, da cam, trắng, xanh. Trong đó, chất xanh (axit cacodylic) được sử dụng để phá hoại mùa màng, chất trắng là hỗn hợp 2,4-D và picloram, chất hồng được điều chế từ 2,4,5-T, chất tím là hỗn hợp 2,4-D và 2,4,5-T.
Con duong da cam Reviewsach.netẢnh chụp từ sách “Con đường da cam”
“Chất độc da cam” ban đầu chỉ là mật danh, về sau mới trở thành tên gọi chung cho các loại thuốc diệt cỏ sử dụng trong chiến dịch Ranch Hand, đặc biệt là hợp chất 2,4,5-T chứa dioxin. Dioxin (2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-para-dioxin, viết tắt là TCDD) là sản phẩm phụ cực độc của 2,4,5-T.
James Clary, một nhà khoa học Không quân Mỹ, đã thừa nhận rằng họ biết về tác hại của dioxin nhưng vẫn sử dụng vì chi phí thấp và sản xuất nhanh. Dưới thời Lyndon B. Johnson, chiến dịch Ranch Hand được mở rộng đáng kể. Mặc dù các nhà khoa học đã lên tiếng phản đối từ năm 1964, nhưng phải đến năm 1969, khi William Haseltine tiết lộ thông tin về việc chính phủ che giấu các trường hợp quái thai do 2,4,5-T, dư luận mới thực sự được biết đến sự thật.
Con duong da cam Reviewsach.net David ZierlerẢnh chụp từ sách “Con đường da cam”
Mãi đến năm 1970, chính phủ Mỹ mới bắt đầu hạn chế sử dụng 2,4,5-T. Cùng năm đó, các nhà khoa học được tiếp cận khu vực bị phun thuốc và xác nhận thảm họa sinh thái, đồng thời kêu gọi chấm dứt chiến dịch Ranch Hand. Sự phản đối của giới khoa học kết hợp với bối cảnh chính trị chuyển giao ở Mỹ cuối những năm 1960, đầu những năm 1970 đã góp phần quan trọng vào việc cấm chất hủy diệt sinh thái theo luật quốc tế.
Con duong da cam Reviewsach.net David ZierlerẢnh chụp từ sách “Con đường da cam”
Ecocide – Hủy Diệt Hệ Sinh Thái Là Tự Hủy Diệt Chính Mình
Các nhà khoa học đã sử dụng khái niệm “Ecocide” (hủy diệt hệ sinh thái) để lên án chiến dịch Ranch Hand. Thông điệp “Hủy diệt hệ sinh thái là tự hủy diệt chính mình” nhấn mạnh sự phụ thuộc của con người vào thiên nhiên. “Con đường da cam” là một lời cảnh tỉnh về hậu quả thảm khốc của việc lạm dụng khoa học kỹ thuật, đồng thời kêu gọi sự thức tỉnh về trách nhiệm bảo vệ môi trường cho sự sống còn của nhân loại.
Kết Luận
“Con đường da cam” không chỉ là câu chuyện về một thảm họa trong quá khứ mà còn là bài học cho hiện tại và tương lai. Việc bảo vệ môi trường không chỉ là trách nhiệm của các nhà khoa học mà là của toàn nhân loại.
FiStore là một website chuyên review sách, cung cấp những bài đánh giá sâu sắc, chất lượng và hữu ích cho độc giả Việt Nam. Chúng tôi mong muốn trở thành nguồn thông tin uy tín trong cộng đồng yêu sách, giúp bạn đọc khám phá những tác phẩm giá trị và mở rộng kiến thức. Bên cạnh review sách, FiStore còn cung cấp thông tin về các tác giả, nhà xuất bản và các sự kiện liên quan đến sách. Hãy truy cập website https://fistore.vn/ hoặc liên hệ với chúng tôi qua số điện thoại 0987 604 721 hoặc email [email protected] để biết thêm chi tiết. Địa chỉ của chúng tôi là Số 25, Đường Nguyễn Huệ, Phường Bến Nghé, Quận 1, TP Hồ Chí Minh, Việt Nam.
