Fukuzawa Yukichi, một tên tuổi lừng lẫy trong lịch sử Nhật Bản cận đại, đã khắc ghi dấu ấn sâu đậm với tác phẩm “Khuyến học” (1872-1876). Ra đời trong thời kỳ Minh Trị (1868-1913), cuốn sách nhanh chóng trở thành kim chỉ nam cho cả dân tộc, thúc đẩy cuộc cải cách Minh Trị và đặt nền móng cho sự phát triển vượt bậc của Nhật Bản sau này.
“Khuyến học” không chỉ là lời kêu gọi học tập, mà còn là tuyên ngôn về tinh thần độc lập, tự cường và lòng yêu nước, những giá trị cốt lõi làm nên sức mạnh của Nhật Bản hiện đại.
Từ Bóng Tối Phong Kiến Đến Ánh Sáng Tri Thức
Nhật Bản cuối thời Mạc Phủ chìm trong khủng hoảng. Chính trị mục nát, tư tưởng Nho giáo bảo thủ kìm hãm sự phát triển, kinh tế suy yếu và nguy cơ trở thành thuộc địa của các cường quốc phương Tây luôn hiện hữu. Giữa bối cảnh u ám đó, “Khuyến học” xuất hiện như một tia sáng le lói, soi đường cho cả dân tộc hướng tới tương lai tươi sáng.
Sinh ra trong một gia đình samurai cấp thấp, Fukuzawa Yukichi thấu hiểu những bất công của xã hội phong kiến. Ông chứng kiến sự hà khắc của hệ thống giáo dục cũ, sự phân biệt giai cấp cứng nhắc và nhận ra rằng những tư tưởng lỗi thời đang kìm hãm sự tiến bộ của đất nước. “Con vua thì lại làm vua, con sãi ở chùa thì quét lá đa”, câu thơ tưởng chừng đơn giản lại phơi bày một thực tế nghiệt ngã: số phận con người bị định đoạt ngay từ khi sinh ra. Fukuzawa Yukichi nhận thức rõ ràng rằng hệ thống tư tưởng này cần phải được thay đổi.
Học hỏi không ngừng, Fukuzawa Yukichi tiếp thu tinh hoa tri thức phương Tây, đặc biệt là tinh thần thực dụng trong học thuật. Ông nhận ra rằng văn minh là sự kế thừa và phát triển, và học vấn chính là chìa khóa để mở ra cánh cửa văn minh mới. “Khuyến học” ra đời từ chính những trăn trở và tâm huyết của ông, trở thành tác phẩm gối đầu giường cho người dân Nhật Bản trong thời kỳ Duy Tân.
Học Để Độc Lập, Học Để Tự Cường
“Trời không sinh ra người đứng trên người, trời cũng không sinh ra người đứng dưới người, tất cả đều do sự học mà ra”. Đây là thông điệp cốt lõi của “Khuyến học”, một lời khẳng định mạnh mẽ về bình đẳng và giá trị của giáo dục. Fukuzawa Yukichi chỉ ra rằng học vấn là con đường duy nhất để mỗi cá nhân vươn lên, khẳng định bản thân và đóng góp cho xã hội.
Vậy chúng ta nên học gì và học như thế nào? Fukuzawa Yukichi nhấn mạnh vào việc học tập những kiến thức thực tiễn, gắn liền với đời sống hàng ngày và đáp ứng nhu cầu của xã hội. Học phải đi đôi với hành, kiến thức chỉ có giá trị khi được áp dụng vào thực tế. Ông cũng đề cao tinh thần khoa học, tinh thần độc lập và tính thực dụng trong học tập.
Học vấn không chỉ giúp con người mở mang kiến thức, mà còn giúp hình thành tính cách độc lập và tinh thần tự lập. Khi có kiến thức, con người sẽ tự tin hơn, chủ động hơn trong cuộc sống, không phụ thuộc vào người khác. Từ đó, lòng yêu nước cũng được hình thành và phát triển mạnh mẽ. “Lòng yêu nước của nhân dân sẽ tăng lên khi trong con người có tinh thần và chí khí độc lập mạnh mẽ”, Fukuzawa Yukichi viết.
Tinh Thần “Khuyến Học” Và Phép Màu Nhật Bản
Từ một quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề của phong kiến, Nhật Bản đã vươn lên trở thành cường quốc kinh tế hàng đầu thế giới. Điều gì đã tạo nên phép màu này? Đó chính là tinh thần hiếu học, lòng yêu nước và ý chí kiên cường của người dân Nhật Bản, được hun đúc từ những tư tưởng tiến bộ trong “Khuyến học”.
Sau chiến tranh thế giới thứ hai, Nhật Bản gần như bị tàn phá hoàn toàn. Tuy nhiên, họ đã không đầu hàng số phận. Tập trung đầu tư vào giáo dục, đặc biệt là giáo dục thực nghiệm và giáo dục tri thức toàn diện, Nhật Bản đã từng bước khôi phục và phát triển đất nước. Tinh thần “Khuyến học” của Fukuzawa Yukichi vẫn tiếp tục soi sáng con đường phát triển của Nhật Bản.
“Khuyến học” không chỉ là một tác phẩm kinh điển của Nhật Bản, mà còn là nguồn cảm hứng lớn lao cho các thế hệ trẻ trên toàn thế giới, đặc biệt là Việt Nam. Tinh thần độc lập, tự cường và lòng yêu nước trong “Khuyến học” chính là những giá trị mà chúng ta cần học hỏi và phát huy để xây dựng một đất nước giàu mạnh và phồn vinh.
FiStore: Đồng Hành Cùng Bạn Trên Hành Trình Khám Phá Tri Thức
FiStore là điểm đến lý tưởng cho những tâm hồn yêu đọc sách. Chúng tôi cung cấp đa dạng các thể loại sách, từ văn học, kinh tế, khoa học đến lịch sử, triết học… Với đội ngũ biên tập viên giàu kinh nghiệm, FiStore cam kết mang đến cho bạn những bài review sách chuyên sâu, chất lượng và hữu ích.
Hãy ghé thăm website https://fistore.vn/ hoặc liên hệ với chúng tôi qua số điện thoại 0987 604 721, email [email protected] hoặc địa chỉ Số 25, Đường Nguyễn Huệ, Phường Bến Nghé, Quận 1, TP Hồ Chí Minh, Việt Nam để khám phá thêm nhiều cuốn sách thú vị và bổ ích. FiStore – Điểm đến dành cho những tâm hồn yêu đọc sách.
